Karadeniz'in Rengi Neden Turkuaza Dönüştü?

RÄ°ZE (AA) - Recep Tayyip ErdoÄŸan Ãœniversitesi Su Ãœrünleri Fakültesi Öğretim Ãœyesi Doç. Dr. ErtuÄŸrul AğırbaÅŸ, son bir haftadır tüm Karadeniz'in, özellikle kıyısal kesimlerin renginin turkuaza döndüğünü, bunun uydu fotoÄŸraflarından bile tespit edildiÄŸini söyledi.

AğırbaÅŸ'ın danışmanlığındaki araÅŸtırma grubu, Bilimsel AraÅŸtırma Proje Koordinatörlüğü tarafından desteklenen "GüneydoÄŸu Karadeniz Kıyıları Hidrografik ve Ekolojik Özellikleri Ä°zleme Programı" kapsamında ilkbahar yaz örneklemesi gerçekleÅŸtiriyor.

Ãœniversiteye ait R/V Karadeniz AraÅŸtırma Gemisi ile Rize'den Karadeniz'e açılan AğırbaÅŸ ve araÅŸtırma grubu, 7 ayrı noktadan denizel ortamın verimliliÄŸini ve trofik seviyesinin göstergesi olan fitoplanktonun alansal ve zamansal deÄŸiÅŸimini belirlemek amacıyla deniz suyu örneklemesi yaptı.

Örneklemelerle, fiziko-kimyasal parametrelerin alansal ve zamansal ölçekte su kolonundaki deÄŸiÅŸimi, ışığın su kolonundaki dağılımı, besin tuzu deÄŸiÅŸimleri ve deÄŸiÅŸen iklim koÅŸulları altında Karadeniz ekosistemindeki deÄŸiÅŸimleri araÅŸtırılıyor.

- "Emiliania huxleyi fotosentez yapan bir canlı ve inorganik karbonu organik maddeye çeviriyor"

AğırbaÅŸ, gazetecilere yaptığı açıklamada, belli dönemlerde Karadeniz'in mavi renginin turkuaza dönüştüğünü söyledi.

Karadeniz'de yoÄŸun bir Emiliania huxleyi (alg) patlaması yaÅŸandığını belirten AğırbaÅŸ, "Son bir haftadır tüm Karadeniz'in özellikle kıyısal kesimlerin renginin turkuaza döndüğünü, bunun uydu fotoÄŸraflarından bile tespit edildiÄŸini görmekteyiz. Bu anlamda farklı bölgelerden görseller gönderiliyor. Halk içerisinde endiÅŸeye sebep olduÄŸu söyleniyor. 'Acaba Karadeniz deÄŸiÅŸiyor mu?', 'Karadeniz'e neler oluyor?' gibi soru soranlar oluyor." dedi.

AğırbaÅŸ, endiÅŸe edecek bir durum olmadığının altını çizerek, "Karadeniz ekosistemi farklı fitoplanktonik dinamiklere sahip ve dönemsel olarak farklı türlerin baskınlıkları öne çıkabiliyor." diye konuÅŸtu.

Özellikle mayıs sonu ve haziran başında sıcaklıkların artması, ortama giren yeni besin elementleri, çöl tozları ile gelen ve besleyici nitelikte olan elementlerin Karadeniz'de aşırı miktarda çoÄŸaldığını vurgulayan AğırbaÅŸ, ÅŸu deÄŸerlendirmede bulundu:

"Emiliania huxleyi bireylerinin sahip olduğu kalsiyum karbonatlı yapılar çok fazla miktarda olduğu zaman, suyun rengini turkuaza çeviriyor. Bir fitoplankton türü olan Emiliania huxleyi fotosentez yapan bir canlı ve inorganik karbonu organik maddeye çeviriyor. Bu da verimliliği artırıyor. Denizel ortamdaki besin zincirinin verimliliğini ve üst trofik seviyeye aktarılacak olan enerjinin artmasını sağlıyor."

AğırbaÅŸ, bu durumun ne zamana kadar süreceÄŸi ile ilgili çalışma yürüttüklerini de dile getirerek, "YavaÅŸ yavaÅŸ sıcaklığa baÄŸlı tabaka oluÅŸmaya baÅŸlıyor. Zaman içerisinde bu yoÄŸunluk etkisini kaybedecek ve Karadeniz normal fitoplanktonik döngüsünü sürdürecek." ifadelerini kullandı.

Ekosistemin sağlığı açısından Emiliana huxleyi patlamasının faydalı olduğuna değinen Ağırbaş, şunları kaydetti:

"Emiliania huxleyi üretmiş olduğu organik madde miktarı ile verimliliğin ve fotosentetik kapasitenin artmasını sağlıyor. Fotosenteze bağlı olarak antroponejik karbon salınımının etkileri azalıyor. Bu durum sera gazı miktarının azalması anlamına geliyor ve küresel anlamda sıcaklıkların azalmasına katkıda bulunuyor. Diğer taraftan, yoğun Emiliania huxleyi atlamaları denizel ortamda aşırı derecede karbon ve kalsiyum karbonat birikimine da sebep olabiliyor. Bu da denizel ortamda kalsiyum karbonatlı yapıların çok fazla miktarda artmasına ve asidifikasyonun oluşmasına neden olabilmekte. Bu durum, canlı yaşamı açısından tehdit oluşturabiliyor. Burada çok hassas bir denge var."

AğırbaÅŸ, deniz suyu sıcaklığının Karadeniz'de 20 santigrat derecenin üzerine çıktığına dikkati çekerek, şöyle devam etti:

"Sıcaklık mevsim normallerine çıkmış durumda. Fakat bu normallerle beraber sucul oramda yapacağımız aktiviteler ortamdaki mikrobiyal ve fitoplaktonik aktiviteyi tetikleyebilir. Aşırı derecede organik madde üretimine neden olabilir. Kısa vadede bu artış iyi gözükse de bir süre sonra sistem bu yükü taşıyamayacağı için oksijensiz koşullar altında organik madde parçalanmaya başlayarak sistemi bozan kötü, hoş olmayan kokular ortaya çıkabilir. Bu durum ekosistemlerin, denizlerin ve kıyı yönetimini çok iyi yapmamız gerektiğini ortaya koyuyor."